4  кылааска математика5а аhа5ас уруок тосхоло.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                     16.02.2008г.                                                                                                                                                                                    

4 кылааска математика уруогун тосхоло.

Ыытыллар кγнэ: 14.02.2008 с.

Ыытааччылар: Бычыгырова Р.М., Саввинова Л.Д.

Уруок  темата: Хамнас. Хамнас аа5ыллыыта.

Уруок сыала: Харчы киhи оло5ор суолтата, хамнаhы аа5арга γѳрэнии.

Уруок формата: Оонньуу – уруок.

Yѳрэтии ньымата: Бѳлѳ5γнэн γлэ.

 

                         Уруокка туттуллар матырыйаал:

1.    «Манньыаттаах» хаhыат 1.4 №-рэ 1996с.

2.    «Илдьит», «Саха Сирэ» хаңыаттар сыhыарыылара.

3.    Всемирная география в школе и дома. М., «РОСМЭН» 1999г.

4.    Детская энциклопедия №7.  2003г.

5.    И.В.Мигалкин. Дьикти дьарык. Якутскай «Бичик» 2003с.

6.    Е.В.Фёдоров.  Коллекция кэпсиириттэн. Якутскай.  Саха Сиринээ5и кинигэ издательствота.

 

 

                            Уруок былаана:

 

1.    Уруок тематын, сыалын , соругун иhитиннэрии.

2.    Харчы диэн тугуй? (Историческай справка).

3.    Суоттааhын. Дьайыы бары кѳрγңнэрин туттан задачалары суоттааhын.

4.    Сынньалаң

5.    Логическай задачалары суоттааhын.

6.    Дьиэ5э γлэ.

7.    Тγмγк.

 

 

 

 

                                   Уруок хаамыыта.

Тэрээhин чаас.

У. Бγгγңңγ уруокпут ханнык тема5а сыhыаннаах буоларын бу таайбараңы таайдаххытына билиэххит. Сытыары кэккэ5э 1-гы тыл – аа5а-суоттуу γѳрэнэр уруокпут сахалыы аата. 2-с тыл – кγннээ5и наадабытын, аспытын-таңаспытын ылар сирбит. 3-с тыл – чыыhыланы кѳ5γрэтии тγмγгэ. 4 – тыл – кѳнѳ сурааhын сор5ото. Бу тыллары таайдаххытына туруору кэккэ5э уруок темата  тахсан кэлиэ. (О5олор эппиэттэрэ).                                                            Ол аата уруокпутугар харчы туhунан кэпсэтиэхпит. Харчыга сыhыаннаах ханнык ѳс хоhооннорун билэ5итий?  (О5олор эппиэттэрэ).

О5олоор,  би hиги  ѳбγгэлэрбит  маннык ѳс хоhоонноохтор  эбит. «Харчы ахсааны сѳбγлγγр». Маны эhиги хайдах ѳйдγγгγтγй?

(О5олор эппиэттэрэ)

У. Дьэ билигин  маннык  ыйытыы γѳскγγр: харчы диэн тугуй? Харчы хаhааңңыттан туттулларый? То5о туттулларый?

(О5олор эппиэттэрэ).

У. –Харчы хаhан γѳскээбитий?

О. – Былыр.

У. – То5о туттуллар  эбитий.

О. – Наадаларын атыылаhаары.

У. – Манньыаттары γѳрэтэр наука?

О. – Нумизматика.

У. – Кумаа5ы  харчылары  γѳрэтии?

О. – Бонистика.

 

 

 

 

У. – Харчы киhи оло5ор суолтатын  кыра эрдэххититтэн билэ5ит. Эhиги тѳрѳппγттэргит  γлэлииллэр, ол γлэлээбиттэрин иhин тугу ылалларый?

О. – Харчы  ылаллар.

У. – Онон уруокпут иккис темата – хамнас. Хамнаhы кимнээх аа5алларый?

О. – Бухгалтердар.

У. – Бγгγн  эhиги  улахан  тэрилтэ  бухгалтердара буола5ыт.  Бѳлѳ5γнэн γлэлиэххит. Бѳлѳхтѳр бэйэ5ит  искититтэн  бухгалтер тала5ыт.  Yлэhиттэр ахсынньы ыйдаа5ы хамнастарын  аа5ыаххыт.  (Доска5а таблица5а кѳрдѳрѳр). Yлэлээбит кγннэрэ бастакы колонка5а.  Хамнастарын акылаата  ведомоска  иккис колонка5а  суруллубут.  Тѳhѳ хамнас  аа5ыллыыта  γhγс колонка5а.

О5олоор,  хамнас акылаата диэн тугуй?  Yлэлээбитин иhин ылар  уларыйбат харчыта.  Хамнас кээмэйэ.

Бу дьоннорбут ыйга 25  γлэ кγнэ баарыттан  20 кγн  γлэлээбиттэр.  Ыалдьыбыттар уонна отгул  ылбыттар.  Ѳскѳтγн  кинилэр  25 кγн  γлэлээбиттэрэ буоллар  хамнастарын акылаатын толору ылыах  этилэр.

Хас биирдии хамнастаах киhиттэн  1%  профсоюзнай  взнос тутуллар. Ити  харчы  γлэhит  кѳмγскэллээх  буолуутугар   барар  бу  тѳрдγс  колонка5а  суруллар.

Ѳссѳ  подоходнай нолуок диэн тутуллар. Бу харчы – оскуола, балыыhа кыhал5атыгар, наадыйыытыгар  барар.  Маны  бэhис  колонка5а  суруйа5ыт.  Хамнастан  хас  солкуобай  тутуллубута  алтыс  колонка5а  суруллар.  Онтон  киhибит илиитигэр  ылара  сэттис  колонка5а суруллар. 

Билигин  хас  биирдии  бѳлѳххѳ  ведомость  бэриллэр.  Эhиги  онно бу  дьоннор  хамнастарын  аа5ыаххыт.  (О5олор  бѳлѳ5γнэн арахсан самостоятельно  γлэлээн  киирэн  бараллар).